MUTLULUKLA İLGİLİ DEYİMLER:

Mutluluk deyince aklınıza ne geliyor? Sevinç, coşku, memnuniyet, kocaman gülümsemeler, zindelik, eksiksiz bir rahatlık, doygunluk… Mutluluk belki bunların hepsi, belki de hiçbiri. Hayatın büyük gizemlerinden biri. Tek bir tanımı yok ve onu bu kadar güzel yapan şeylerden biri de bu olabilir.

Hepimiz mutluluğun ne demek olduğunu kendi yolumuzdan keşfediyoruz ve onu hissettiğimizde ya da hisseden birini gördüğümüzde bu hali kelimelere dökmek istiyoruz. Peki ya kelimeler yaşananları tarif etmeye yetmezse? Bu çok can sıkıcı olurdu. Neyse ki hemen her dilde, dilin ifade zenginliğini arttıran deyimler var.

Deyimler az sözle çok şey anlatır. Bir kavramı belirtmek, bir durumu tarif etmek istediğimizde çok işe yarar. Genelde kulağa çok komik gelir çünkü mecaz anlamlıdır; mesela çok konuşarak etrafındakileri bezdirenlerin çenesi düşmüştür, aynı şeyi sık sık söylemekten bıkmış usanmış insanların dilinde tüy bitmiştir. Bazen de deyimler eğlenceli bir şekilde uyaklı olur, “yere bakan yürek yakan” gibi.  

Türkçenin ifade biçimleri her zaman ilgimi çekti. Son zamanlarda sözcük, tamlama, deyim listeleri gibi listeler yapmaya bayılıyorum. Bu yazıda da mutlulukla, sevinçle ilgili deyimleri listelemeye çalıştım. Umarım böylece ödevi için araştırma yapan öğrencilere yardımcı olurum, benim gibi meraklıları daha da uzun listeler yapmaya kışkırtırım ve kendi sözcük dağarcığını şöyle bir yoklamak isteyen herkesi eğlendiririm.

Bakalım mutlulukla ilgili deyimler deyince Türkçenin eteğinden neler dökülecek? 

• Gün görmek: Esenlik, bolluk, mutluluk içinde yaşamak
• (Düğün) Bayram etmek: Çok sevinmek
• Ayağı yerden kesilmek: Çok mutlu olmak
• Havalara uçmak: Çok sevinmek
• Zil takıp oynamak: Çok sevinmek
• Ağzı kulaklarına varmak: Çok sevinmek, sevindiği her halinden belli olmak
• Etekleri zil (ıslık/çalpara) çalmak: 1) Çok sevinmek 2) Alınan sevinçli bir haber üzerine telaşa ve heyecana kapılmak.
• Baş döndürmek: Başarıdan, gururdan, sevinçten çok mutlu duruma getirmek, aşırı heyecanlandırmak
• Bayram havası esmek: Ortam neşeli, sevinçli bir duruma gelmek
• Çalmadan oynamak: 1) Çok keyifli ve sevinçli durumda bulunmak 2) bir işe çok hevesli görünmek.
• Kınalar yakmak: Çok sevinmek
• Başı göğe ermek: Umulmayan bir mutluluğa kavuşup sevinmek             
• Bastığı yeri bilmemek: 1) Çok fazla sevinmek. 2) Dengesiz hareketlerde bulunmak, durumunu kontrol edememek, şaşkınlıktan nerede olduğunu bilememek
• Gözlerinin içi gülmek: Çok sevindiği yüzünden, gözlerinden belli olmak
• Şıkır şıkır oynamak: 1) Canlı bir biçimde oynamak; 2) mec. Çok sevinmek
• Dört köşe olmak: Çok keyiflenmek, çok zevk duymak  
• Yüzü aydınlanmak: Çok sevindiği yüzünden belli olmak
• Yüzü gülmek: 1) Sevinci yüzünden belli olmak 2) Feraha kavuşmak
• Çılgına dönmek: 1) Sevinç, öfke, kızgınlık vb. duygular sonucu aşırı ölçüde heyecanlanmak; 2) Kendine hakim olamamak.
• Aklı başından gitmek: Çok sevinçten veya çok korkudan ne yapacağını şaşırmak
• Düğün evi gibi: Sevinçli ve telaşlı bir kalabalık bulunan (yer).
• Ağzını öpeyim (seveyim): Sevindirici bir söz söyleyene “ne güzel, hoş söyledin” anlamında kullanılır.
• Gözleri parlamak (parıldamak): Gözlerinde sevinç ve istek belirmek
• İçi kıpır kıpır olmak: Olumlu bir heyecan hissetmek
• Gönlü hoş olmak: Memnun ve hoşnut olmak
• Gözü gönlü açılmak: Neşelenmek, ferahlamak
• İçi açılmak: Güzel bir şey karşısında sıkıntısı dağılmak, ferahlamak
• Dünya varmış: Sıkıntılı bir durumdan kurtulan kimsenin söylediği söz
• Yüreğine (içine) su serpilmek: Ferahlamak.
• Keyfi yerine gelmek: Yeniden keyiflenmek       
• Ağzının tadı yerine gelmek: Yeniden hayattan zevk alır hale gelmek
• Geniş bir nefes almak: Sıkıntılı bir durumdan kurtulmak, ferahlığa kavuşmak
• Oh çekmek: Birinin kötü duruma düşmesine sevinmek
• Oh demek: Rahata ermek, rahata kavuşmak, rahat bir soluk almak.      
• Üstünden büyük bir yük kalkmak: Zorlayıcı, baskılayıcı bir durumdan kurtulup hafiflemek
• Yüreği soğumak: Düşmanın bir felakete uğramasına sevinmek.               
• Gülüp oynamak (söylemek): Neşeli, sevinçli, keyifli, güzel vakit geçirmek.
• Sevinç yaşları dökmek: Sevinçten ağlamak
• Bulutların üstünde olmak: Mutluluktan ötürü müthiş bir hafiflik hissetmek

Dolaylı olarak mutlulukla ilgisi olan deyimleri ise şöyle listeleyebilirim:

• Gözü gönlü doymak: Çok istenen bir şeyin yeterli miktarı elde edildikten sonra daha çoğunu istememek.
• Canına minnet (olmak): Beklenilmeyen iyi bir durumla karşılaşıldığında duyulan memnunluğu anlatmak için söylenen bir söz
• İşi tıkırında olmak: Durumu, işi iyi ve düzenli olmak; geliri yerinde olup bir sıkıntısı bulunmamak
• Yeniden doğmak: Zindeleşmek, sağlık bulmak 
• Canı yerine gelmek: Yorgunluğu geçmek; sağlığını, gücünü kazanmak
• Gönlü geniş olmak:  Gamsız olmak, her derdi kaldırabilmek

Belki sizin aklınıza daha başka deyimler de gelmiştir. Eminim bu listeyi daha da uzatmak mümkün. Ama şimdilik benden bu kadar. Başka listelerde buluşmak üzere…

Sevgiyle ve mutlu kalın!