DİL ZENGİNLİĞİ
Hangi dilin daha zengin olduğu her zaman sevilen bir tartışma konusu. Dillerin karşılaştırılarak incelenmesi dillerin genel özelliği ve kökenleri ile ilgili bilimsel bulgular elde edilmesi için mükemmel ancak böyle bir incelemenin sonunda bir dilin diğerine üstün ilan edilebileceğine inanmıyorum. Bu gibi karşılaştırmaları bilimsel olmayan bir bakış açısıyla ve konuyu tek yönden ele alarak yaparsak safsatadan başka bir şey üretemeyiz.
Geçenlerde bir çeviri işi
esnasında, İngilizcede tat duyumlarını, çeşitli yiyecek kıvam ve dokularını
tanımlayan uzun mu uzun bir sözcük listesi ile karşılaştım. Şimdi diyelim bu
listenin tamamının Türkçede birebir karşılığı yok, o halde Türkçe İngilizceden
fakir midir? Türkiye Türkçesi konuşanlar olarak toplanıp üzülelim mi? “Herhalde sofrada ağzımız doluyken
konuşmuyoruz diye bu hallere düştük!” diye diye dövünelim mi? Ya da Türkçede bu
anlamları karşılayacak çok daha fazla sözcük ve sözcük grubu var diyelim, o
halde Türkçe İngilizceden daha mı zengindir? “Oh tur bindirdik vallahi!” diye
sevinelim mi? Her şey bu kadar basit değil.
Dil denilen şey, konuşulduğu topraklara
özgü. Konuşulduğu coğrafyadaki insanlarla yaşıyor, onlarla var oluyor,
değişimler gösteriyor. Bir dili öğrenmek çoğu zaman bir kültürü, insanları,
duyguları, bir dünyayı keşfetmek demek. Dolayısıyla dili sadece sahip olduğu
sözcük sayısıyla ölçmek onun zenginlik ölçüsünü belirlemek olmaz. Çünkü dil şuradan
buradan bir araya getirilip sözlüklere doldurulmuş bir kelimeler bütünü değil. Canlı bir varlık gibi. Böyle düşünürsek her
dil kıyas götürmez bir şekilde zengin olabilir.
Ben bir dilbilimci değilim. Bir
dil meraklısıyım. Peki kendimce bir dilin zenginliğini nasıl tanımlıyorum? Şöyle
sorular sorarak: Bu dil doğru kullanılıyor mu? Ona değer veriliyor mu? Onunla
eserler üretiliyor mu? İnsanlığın var oluşuna katkı sağlıyor mu? Ona sahip
çıkılıyor mu? Bunlardan en azından bir kısmı olmuşsa, oluyorsa ve olacaksa o dilin
zengin olduğuna inanıyorum. Aynı mantıkla Türkçenin zengin bir dil olduğunu
söyleyebilirim.
İngilizcede tat duyumlarını ve
yiyecek kıvamlarını tanımlayan uzun mu uzun sözcük listesine gelince, Türkçede
benzer bir liste yapmak için bana ilham verdi. Merak edenler için söyleyeyim,
en az İngilizcesi kadar kalabalık bir liste oldu. Bunlardan kötü tatlar ve
kıvamlarla ilgili olanları başta olmak üzere hepsini sırasıyla ve ilk fırsatta
paylaşacağım. Ne de olsa bu blog böyle deli deli listeler için var.
Sevgiyle kalın!
